তালিবান চৰকাৰৰ শপতগ্ৰহণ : ৬ দেশকহে কিয় নিমন্ত্ৰণ জনালে তালিবানে?

যদিও তালিবানে এতিয়াও কাবুলত নতুন চৰকাৰ ঘোষণা কৰা নাই,  তেওঁলোকে ইতিমধ্যে তেওঁলোকৰ ছয়জন আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় অংশীদাৰক উদ্বোধনী অনুষ্ঠানত উপস্থিত থাকিবলৈ আমন্ত্ৰণ জনাইছে। বাতৰি অনুসৰি, তালিবানে ৰাছিয়া, চীন, তুৰস্ক, ইৰাণ, পাকিস্তান আৰু কাটাৰক উদ্বোধনী অনুষ্ঠানত উপস্থিত থাকিবলৈ আমন্ত্ৰণ জনাইছে, যাৰ ফলত পুনৰ এক নৱজাতক পৰ্যায়লৈ অনা এখন ৰাষ্ট্ৰৰ বাবে বৈদেশিক নীতি প্ৰণয়নৰ প্ৰথম পদক্ষেপৰ পথ প্ৰশস্ত হৈছে।

পুৰণি মিত্ৰ

যদিও পাকিস্তান, চৌদি আৰৱ আৰু ইউ.এ.ই. হৈছে ৯০ৰ দশকৰ তালিবান শাসনক স্বীকৃতি দিয়া মাত্ৰ তিনিখন ৰাষ্ট্ৰ, এই নতুন শাসনতো সম্পূৰ্ণ বিচ্ছিন্নতাৰ সম্ভাৱনা নাই। আজি,  তালিবানে নতুন সম্পৰ্ক গঢ়ি তুলিছে আৰু মিত্ৰশক্তি গঢ়ি তুলিছে যদিও বেছিভাগ ৰাষ্ট্ৰই আফগানিস্তানৰ এই নতুন প্ৰশাসনক স্বীকৃতি দিয়াৰ আগতে “অপেক্ষা কৰক আৰু চাওক” নীতি গ্ৰহণ কৰিছে। আফগানিস্তান প্ৰশ্নৰ শান্তিপূৰ্ণ সমাধান নিশ্চিত কৰিবলৈ নতুন সংযোজনবোৰ পূৰ্বৰ আফগান চৰকাৰৰ সৈতে আলোচনাৰ এটা অংশ হৈ আহিছে। ইৰাণ, তুৰস্ক, ৰাছিয়া আৰু চীনৰ দৰে বেছিভাগ দেশৰ বাবে, আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ প্ৰস্থান আৰু তাৰ পিছত সৃষ্টি হোৱা শূন্যতাৰ তুলনাত অঞ্চলটোত এক কৌশলগত পুনৰ ভাৰসাম্য অনাৰ কাৰণ আছিল।

পাকিস্তান

পাকিস্তান যোৱা ২০ বছৰ ধৰি আফগানিস্তানৰ একমাত্ৰ সমৰ্থক আছিল যেতিয়া পশ্চিমে তালিবানৰ বিৰুদ্ধে যুদ্ধ চলাইছিল। আমেৰিকাই এতিয়া স্বীকাৰ কৰিছে যে যদি পাকিস্তানত তালিবানৰ মুখ্য কাৰ্যালয় নহ’লহেঁতেন,  তেন্তে বিদেশী বাহিনী এনে পৰাজয়ত শেষ নহ’লহেঁতেন। তালিবানে পাকিস্তানক তেওঁলোকৰ ‘দ্বিতীয় ঘৰ’ বুলি অভিহিত কৰিছে। তালিবানৰ মুখপাত্ৰ সুহাইল শ্বাহিনে ইণ্ডিয়া টুডে টিভিক দিয়া এক সাক্ষাৎকাৰত নতুন প্ৰশাসনৰ বাবে ইছলামাবাদৰ গুৰুত্বৰ ওপৰত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে আৰু কয় যে তালিবানসকলৰ বহুতৰে পৰিয়াল আছে আৰু তেওঁলোকৰ সীমাৰ সিপাৰে অধ্যয়ন কৰি থকা সন্তান আছে। ইছলামাবাদ আৰু ৰাৱালপিণ্ডিৰ প্ৰতি তেওঁলোকৰ আনুগত্য থকাৰ কথা উল্লেখ কৰি পাকিস্তানৰ মন্ত্ৰী শ্বেখ ৰছিদে এটা টিভি অনুষ্ঠানত কৈছিল যে, পাকিস্তান চৰকাৰ সদায় তালিবান নেতাসকলৰ “ৰক্ষক” হৈ আহিছে। “আমি তালিবান নেতাসকলৰ ৰক্ষক। আমি দীৰ্ঘদিন ধৰি তেওঁলোকৰ যত্ন লৈছো। তেওঁলোকে পাকিস্তানত আশ্ৰয়,  শিক্ষা আৰু এটা ঘৰ পাইছিল। আমি তেওঁলোকৰ বাবে সকলো কৰিছো,” পাকিস্তানী নিউজ চেনেল এটাৰ সৈতে কথা পাতি ৰছিদে ঘোষণা কৰে।

চীন

ৰাজহুৱাভাৱে, চীনে আফগানিস্তানৰ পৰা আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ বাহিনীৰ প্ৰস্থানক লৈ আনন্দিত হৈছে। অৱশ্যে, যেতিয়া কাবুলত চৰকাৰক স্বীকৃতি দিয়াৰ কথা আহে, বেইজিঙে আন বহুতৰ দৰে, তালিবান “চৰকাৰ” স্থিতি অনুসৰি আনুষ্ঠানিকভাৱে আগতে ‘অপেক্ষা কৰিব আৰু চাব’। বেইজিঙে ইয়াৰ বেল্ট এণ্ড ৰোড ইনিশিয়েটিভ (বিআৰআই) সম্প্ৰসাৰণৰ এক সুযোগ দেখিছে যাৰ ভিতৰত আফগানিস্তান হৈছে এক মুখ্য সংযোগ, কিন্তু নিৰাপত্তা আৰু স্থিৰতা এতিয়াও চিন্তাৰ বিষয় হৈ আছে। চীনে আফগানিস্তানত কেনেদৰে জড়িত হৈ আছে আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ আৰু অন্যান্য দেশৰ দ্বাৰা নিকটভাৱে চোৱা হ’ব। চীনৰ বৈদেশিক মন্ত্ৰালয়ে সোমবাৰে এক সংবাদ মাধ্যমৰ প্ৰতিবেদনৰ কোনো সঁহাৰি দিয়া নাছিল য’ত দাবী কৰা হৈছিল যে তালিবানে চীন, পাকিস্তান, ৰাছিয়া, তুৰস্ক, ইৰাণ আৰু কাটাৰক আফগানিস্তানত নতুন চৰকাৰ গঠন অনুষ্ঠানত উপস্থিত থাকিবলৈ আমন্ত্ৰণ জনাইছে। প্ৰতিবেদনখনৰ বিষয়ে সোধাত চীনৰ বৈদেশিক মন্ত্ৰালয়ৰ মুখপাত্ৰ ৱাং ৱেনবিনে কয়, “এই মুহূৰ্তত মোৰ ওচৰত আগবঢ়াবলৈ কোনো তথ্য নাই”। তেওঁ পুনৰ কয় যে চীনে “আফগানিস্তানে বৈদেশিক নীতি বজাই ৰাখি এখন মুক্ত, চৰকাৰ গঠন কৰাত সমৰ্থন কৰে আৰু চুবুৰীয়া দেশসমূহৰ সৈতে ভাল সম্পৰ্কত ৰক্ষা কৰাত গুৰুত্ব দিছে”। চীনে কিছু সময়ৰ বাবে তালিবানৰ সৈতে জড়িত হ’বলৈ আৰম্ভ কৰিছিল, যাৰ ভিতৰত আছে ঘানি প্ৰশাসন আৰু তালিবান নেতৃত্বৰ মাজত বেইজিং ফৰ্মেটৰ আলোচনা। তালিবান নেতৃত্বই কাবুলৰ পতনৰ আগতে পৰামৰ্শৰ বাবে নিয়মীয়াকৈ বেইজিংলৈ যাত্ৰা কৰিছিল।

ৰাছিয়া

ৰাছিয়া হৈছে আন এখন দেশ যিয়ে তালিবানৰ সৈতে সহযোগিতা আগবঢ়াইছে আৰু ‘মস্কো ফৰ্মেট’ৰ জৰিয়তে আলোচনা আৰম্ভ কৰিছে। ৰাছিয়া, আফগানিস্তান, চীন, পাকিস্তান, ইৰাণ আৰু ভাৰতৰ বিশেষ প্ৰতিনিধিসকলৰ মাজত পৰামৰ্শৰ বাবে ছয়-পক্ষীয় প্ৰণালীৰ আধাৰত ২০১৭ চনত ‘মস্কো ফৰ্মেট’ শব্দটো প্ৰস্তুত কৰা হৈছিল। ২০১৮ চনৰ নৱেম্বৰ মাহত ৰাছিয়াই তালিবানৰ পৰা এক “উচ্চ পৰ্যায়ৰ” প্ৰতিনিধি দলৰ লগতে ১২খন দেশৰ সৈতে আফগানিস্তানৰ ‘উচ্চ শান্তি পৰিষদ’ৰ এটা প্ৰতিনিধি দল গঠন কৰে।

ইৰাণ

ইৰানে আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ বাহিনীৰ প্ৰস্থানক আদৰণি জনাইছে আৰু তালিবান প্ৰশাসনৰ সৈতে কাম কৰাৰ প্ৰতিশ্ৰুতি দিছে। ইৰাণৰ নতুন ৰাষ্ট্ৰপতি ইব্ৰাহিম ৰাইচিয়ে কয়, “আমেৰিকাৰ সামৰিক পৰাজয় আফগানিস্তানত জীৱন, নিৰাপত্তা আৰু দীৰ্ঘম্যাদী শান্তি পুনৰুদ্ধাৰৰ এক সুযোগ হ’ব লাগিব।” কিন্তু, তেহৰানে অতীতত তালিবানৰ সৈতে সম্পৰ্ক স্থাপন কৰিছিল, কেৱল আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰৰ দ্বাৰা বহু বছৰৰ বিচ্ছিন্নতাৰ মাজেৰে সংশোধন কৰিব লগীয়া হৈছিল।

তুৰ্কী

তুৰ্কীয়ে আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ আৰু নাটোৰ দ্বাৰা সৃষ্টি কৰা এক শূন্যতাত এটা সুযোগ দেখিছে, যদিও ই ২০০১ চনৰ নাটো অভিযানতো জড়িত আছিল। তুৰ্কীৰ ৰাষ্ট্ৰপতি ৰিচেপ তায়িপ এৰ্ডোয়ানে কৈছে যে, তেওঁ তালিবান শাসনৰ সৈতে সহযোগিতাৰ বাবে মুক্ত। তুৰ্কী বহু বছৰ ধৰি তালিবানৰ সৈতে জড়িত হৈ আছিল, যিমান পৰিমাণে আজি তুৰ্কীয়ে কাবুল বিমানবন্দৰত অভিযান পুনৰ আৰম্ভ কৰাৰ বাবে লজিষ্টিক সমৰ্থন প্ৰদান কৰাৰ সম্ভাৱনা আছে আৰু তালিবানে বিমানবন্দৰৰ নিৰাপত্তা বজাই ৰাখিছে।

কাটাৰ

যদিও কাটাৰে ১৯৯৬-২০০১ চনৰ তালিবান শাসনক স্বীকৃতি দিয়া নাছিল, তেওঁলোকে উগ্ৰপন্থী গোটটোৰ সৈতে “সৌহাৰ্দ্যপূৰ্ণ” সম্পৰ্ক বজাই ৰাখিছিল। চৌদি আৰৱ আৰু তুৰ্কীক নিৰপেক্ষ হ’বলৈ আফগান চৰকাৰৰ সৈতে মিত্ৰতা কৰা দেখা গৈছিল। সেয়েহে, আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ কাটাৰক শান্তি আলোচনাৰ ঘৰ হিচাপে গঢ়ি তোলাৰ সিদ্ধান্তত সহায়ক আছিল।