ভাৰতৰ Rapid Action Force (RAF) হৈছে কেন্দ্ৰীয় সংৰক্ষিত আৰক্ষী বাহিনী (Central Reserve Police Force – CRPF)ৰ এটা বিশেষায়িত শাখা, যাক ১৯৯১ চনৰ ১১ ডিচেম্বৰত কেন্দ্ৰীয় গৃহ মন্ত্ৰণালয়ৰ অধীনত গঠন কৰা হৈছিল আৰু ১৯৯২ চনৰ ৭ অক্টোবৰত ই সম্পূৰ্ণৰূপে কাৰ্যকৰী হৈছিল। RAF-ৰ মুখ্য কাৰ্যালয় নতুন দিল্লীত অৱস্থিত। ইয়াৰ প্ৰাথমিক লক্ষ্য হৈছে সাম্প্ৰদায়িক সংঘাত, সংঘাতৰ দৰে পৰিস্থিতি, জনতা নিয়ন্ত্ৰণ, উদ্ধাৰ আৰু ত্ৰাণ কাৰ্যক্ৰম, আৰু সম্পৰ্কিত অশান্তিৰ সৈতে মোকাবিলা কৰা।
RAF-ৰ ইতিহাস আৰু গঠন
গঠন: ১৯৯১-৯২ চনত ভাৰতত সাম্প্ৰদায়িক উত্তেজনা আৰু অশান্তি বৃদ্ধি পোৱাৰ প্ৰেক্ষাপটত RAF গঠন কৰা হৈছিল। প্ৰথমে ১৯৯২ চনৰ অক্টোবৰত পাঁচটা বেটেলিয়ন গঠন কৰা হৈছিল, আৰু ১৯৯৪ চনৰ এপ্ৰিলত আৰু পাঁচটা বেটেলিয়ন যোগ কৰা হৈছিল। ২০১৭ চনত নতুন দিল্লী, হাৰিয়ানা, ৰাজস্থান, উত্তৰ প্ৰদেশ আৰু বিহাৰত আৰু পাঁচটা বেটেলিয়নৰ অনুমোদন জনোৱা হৈছিল। বৰ্তমান RAF-ৰ মুঠ ১৫টা বেটেলিয়ন আছে, যিবোৰৰ নম্বৰ ৯৯ৰ পৰা ১০৮, আৰু ৮৩, ৯১, ৯৭, ১১৪ আৰু ১৯৪।
প্ৰশিক্ষণ আৰু সংগঠন: RAF-ক এজন ইনস্পেক্টৰ জেনেৰেলৰ (IGP) নেতৃত্বত পৰিচালিত কৰা হয়, আৰু ইয়াৰ দুটা প্ৰধান শাখা নতুন দিল্লী আৰু মুম্বাইত অৱস্থিত, যিবোৰ এজন ডেপুটি ইনস্পেক্টৰ জেনেৰেলৰ (DIGP) অধীনত কাম কৰে। প্ৰতিটো বেটেলিয়নৰ নেতৃত্ব এজন কমাণ্ডিং অফিচাৰ (কমাণ্ডেণ্ট)ৰ দ্বাৰা দিয়া হয়। RAF-ৰ ক্ষুদ্ৰতম কাৰ্যকৰী ইউনিটক ‘টিম’ বুলি কোৱা হয়, য’ত তিনিটা উপাদান থাকে: দাঙ্গা নিয়ন্ত্ৰণ, টিয়াৰ গেছ, আৰু অগ্নিনিৰ্বাপক।
RAF একাডেমী: ২০১৩ চনৰ ৯ নৱেম্বৰত উত্তৰ প্ৰদেশৰ মীৰাটত RAF একাডেমী অৱ পাব্লিক অৰ্ডাৰ স্থাপন কৰা হৈছিল।
RAF-ৰ ভূমিকা আৰু কৰ্তব্য
সংঘাত নিয়ন্ত্ৰণ: RAF-ক মূলতঃ সাম্প্ৰদায়িক সংঘর্ষ, জনতাৰ অশান্তি, আৰু আইন-শৃংখলাৰ পৰিস্থিতি নিয়ন্ত্ৰণৰ বাবে গঠন কৰা হৈছিল। ই অহিংস অস্ত্ৰ যেনে পানীৰ কামান, টিয়াৰ গেছ, আৰু ৰবৰৰ গুলী ব্যৱহাৰ কৰে, যাতে জনতাক নূন্যতম ক্ষতিৰে নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব পৰা যায়।
জৰুৰীকালীন প্ৰতিক্ৰিয়া : RAF এটা ‘জিৰ’ ৰেসপন্স ফ’ৰ্চ’, অৰ্থাৎ ই অতি কম সময়ৰ ভিতৰত সংকটৰ স্থানত উপস্থিত হৈ জনসাধাৰণৰ মাজত নিৰাপত্তাৰ ভাৱ জাগ্ৰত কৰে। ইয়াক কেৱল গৃহ মন্ত্ৰণালয়ৰ নিৰ্দেশত আৰু ৰাজ্য চৰকাৰৰ নিৰ্দিষ্ট অনুৰোধৰ ভিত্তিত স্থানান্তৰ কৰা হয়।
ত্ৰাণ আৰু উদ্ধাৰ: RAF-য়ে বানপানী, ভূমিকম্প, ঘূৰ্ণীবতাহ আৰু মহামাৰীৰ সময়ত তৎকালীন ত্ৰাণ আৰু উদ্ধাৰ কাৰ্যক্ৰমত অংশগ্ৰহণ কৰে। ইয়াৰ জৰিয়তে চৰকাৰৰ মানৱীয় মুখখন জনসাধাৰণৰ সন্মুখত তুলি ধৰা হয়।
শান্তিৰক্ষা মিছন: RAF-ৰ পুৰুষ আৰু মহিলা কণ্টিনজেণ্টসমূহ ২০০৭-০৮ চনৰ পৰা লাইবেৰিয়া (UNMIL), হাইতি, কোচ’ভ’ আদি দেশত জাতিসংঘৰ শান্তিৰক্ষা মিছনত নিয়োজিত হৈছে। CRPF-ৰ মহিলা ফৰ্মড পুলিচ ইউনিট বিশ্বৰ প্ৰথম এনে ইউনিট হিচাপে স্বীকৃত।
উল্লেখযোগ্য কৃতিত্ব
ৰাষ্ট্ৰপতিৰ সন্মান: ২০০৩ চনৰ ৭ অক্টোবৰত তৎকালীন উপ-প্ৰধানমন্ত্ৰী এল.কে. আদৱানীয়ে RAF-ক ১১ বছৰৰ নিষ্ঠাবান সেৱাৰ বাবে ৰাষ্ট্ৰপতিৰ ৰং (President’s Colour) প্ৰদান কৰে।
অশোক চক্ৰ: ২০০১ চনৰ ভাৰতীয় সংসদ আক্ৰমণৰ সময়ত ৮৮ মহিলা বেটেলিয়নৰ কমলেশ কুমাৰীয়ে অসাধাৰণ সাহস প্ৰদৰ্শন কৰি মৰণোত্তৰভাৱে অশোক চক্ৰ লাভ কৰে।
অন্যান্য অভিযান: RAF-য়ে ২০০২ চনৰ গুজৰাটৰ স্বামীনাৰায়ণ অক্ষৰধাম মন্দিৰ আক্ৰমণ আৰু ২০০৮ চনৰ মুম্বাই সন্ত্ৰাসবাদী আক্ৰমণৰ সময়ত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছিল।
প্ৰতীক আৰু মূলমন্ত্ৰ
পতাকা: RAF-ৰ পতাকা শান্তিৰ প্ৰতীক হিচাপে পৰিচিত।
মূলমন্ত্ৰ: “Serving Humanity with Sensitive Policing” (সংবেদনশীল আৰক্ষীৰে মানৱতাৰ সেৱা কৰা)।
ইউনিফৰ্ম: RAF-ৰ ইউনিফৰ্ম নীলা ৰঙৰ কেমুফ্লেজ পেটাৰ্ণৰ, যিয়ে শান্তিৰ প্ৰতীক।
RAF-ৰ বেটেলিয়নসমূহ নতুন দিল্লী, মুম্বাই, আহমেদাবাদ, ভূপাল, আলিগড়, মীৰাট, হায়দৰাবাদ, জামছেদপুৰ, ক’ইম্বাট’ৰ, আৰু এলাহাবাদৰ দৰে ভাৰতৰ ১৫খন চহৰত কৌশলগতভাৱে মোতায়েন কৰা হৈছে। ইয়াৰ দ্ৰুত প্ৰতিক্ৰিয়াৰ ক্ষমতা আৰু বহুমুখী ভূমিকাই ইয়াক ভাৰতৰ আভ্যন্তৰীণ নিৰাপত্তাৰ ক্ষেত্ৰত এক গুৰুত্বপূৰ্ণ শক্তি হিচাপে প্ৰতিষ্ঠা কৰিছে।
RAF-ৰ অৱদানে ভাৰতৰ আইন-শৃংখলা ৰক্ষা আৰু জনসাধাৰণৰ নিৰাপত্তা নিশ্চিত কৰাৰ ক্ষেত্ৰত এক অনন্য স্থান অৰ্জন কৰিছে।
