দিল্লীত বায়ুমণ্ডলৰ উন্নতি সাধনৰ বাবে কৃত্ৰিম বৰষুণৰ প্ৰস্তুতি চলি আছে। দীপাৱলীৰ পিছত ইয়াৰ বায়ু একেৰাহে আঠ দিন ধৰি বায়ু প্ৰদূষণৰ ভয়াৱহ শ্ৰেণীত ৰৈ গৈছে। এতিয়া প্ৰদূষণ হ্ৰাস কৰিবলৈ ক্লাউড ছীডিং প্ৰযুক্তিৰ জৰিয়তে বৰষুণৰ ব্যৱস্থা কৰা হ’ব। দিল্লীত ইতিমধ্যে খেৰা আৰু বুৰাৰীত ক্লাউড ছীডিং পৰীক্ষণ সম্পন্ন হৈছে। কৃত্ৰিম বৰষুণৰ পৰীক্ষা সফল হ’লে প্ৰদূষিত বায়ুক উন্নত কৰিব পৰা যাব।
কৃত্ৰিম বৰষুণৰ এটা দীঘলীয়া ইতিহাস আছে। প্ৰথমবাৰৰ বাবে ১৯৪৬ চনত ইয়াক ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। ইয়াক ভয়ংকৰ খৰাঙৰ সৈতে মোকাবিলা কৰিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হৈছিল। কোনে আৱিষ্কাৰ কৰিছিল এই প্ৰযুক্তি, কেনেকৈ হয় বিনা ঋতুৰ বৰষুণ আৰু ইয়াৰ বাবে কি কি প্ৰয়োজনীয় চৰ্ত থাকে?
কোনে আৱিষ্কাৰ কৰিছিল কৃত্ৰিম বৰষুণ দিয়াৰ প্ৰযুক্তি?
ভিন্সেণ্ট জে. শ্বেফাৰে কৃত্ৰিমভাৱে বৰষুণ দিয়াৰ বাবে ক্লাউড-ছীডিঙৰ উদ্ভাৱন কৰিছিল। পৰিয়ালৰ ভৰণ-পোষণৰ বাবে হাইস্কুলৰ পঢ়া এৰি শ্বেফাৰে ১৫ বছৰ বয়সতে জেনেৰেল ইলেক্ট্ৰিকত কাম আৰম্ভ কৰিছিল আৰু শেষত মেচিন শ্বপৰ পৰা গৱেষণাৰ পৰীক্ষাগাৰলৈ যাত্ৰা কৰিছিল। তাত ৰসায়নবিদসকলৰ নিৰ্দেশনাত তেওঁ দ্বিতীয় বিশ্বযুদ্ধৰ গেছ-মাস্ক ফিল্টাৰ, পানীৰ তলৰ জাহাজ চিনাক্তকাৰী আৰু সামৰিক যুদ্ধাভ্যাস লুকুৱাবলৈ এটা ধোঁৱা মেচিনৰ দৰে উদ্ভাৱন বিকশিত কৰাত সহায় কৰিছিল।
১৯৪৬ চনত, তেওঁ সেই গৱেষণাৰ জৰিয়তে বিশ্বৰ দৃষ্টি আকৰ্ষণ কৰিছিল যেতিয়া তেওঁ এটা ৰেফ্ৰিজাৰেটৰত শুকান বৰফ দিলে আৰু হঠাতে বৰফৰ স্ফটিক গঠন হোৱা দেখিলে। মেচাচুচেটছৰ পাহাৰত এখন বিমানৰ প্ৰভাৱৰ অনুকৰণ কৰি মেঘত ছয় পাউণ্ড শুকান বৰফ সানি, তেওঁ দেখুৱাইছিল যে এই ধৰণৰ “ছীডিঙ”ৰ জৰিয়তে কৃত্ৰিম বৰফ বা বৰষুণ উৎপাদন কৰিব পাৰি।
পিছত শ্বেফাৰে বাৰ্নাৰ্ড ভনগুটৰ সৈতে মিলি ছিলভাৰ আয়’ডাইড বিকশিত কৰিছিল, যিটো মেঘৰ বীজ সিঁচিবলৈ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। শ্বেফাৰে পিছত আলবানীস্থিত ষ্টেট ইউনিভাৰ্চিটি অৱ নিউয়ৰ্কত বায়ুমণ্ডলীয় বিজ্ঞান গৱেষণা কেন্দ্ৰৰ স্থাপন কৰি ইতিহাস ৰচিছিল।
কেনেকৈ হয় কৃত্ৰিম বৰষুণ?
কৃত্ৰিম বৰষুণ দিয়াৰ বাবে আকাশত প্ৰথমে প্ৰাকৃতিক মেঘৰ উপস্থিতি থকাটো জৰুৰী। কৃত্ৰিম বৰষুণৰ প্ৰক্ৰিয়াত বিমানৰ ব্যৱহাৰ কৰা হয়। ইয়াৰ জৰিয়তে পূৰ্বৰ পৰা থকা মেঘত ছিলভাৰ আয়’ডাইড, লোণ আৰু শুকান বৰফ এৰি দিয়া হয়। এই প্ৰক্ৰিয়াক ক্লাউড ছীডিং বোলা হয়। জাহাজক উভতাই নিয়াৰ দিশত লৈ গৈ এই ৰাসায়নিক পদাৰ্থ মেঘত এৰি দিয়া হয়।
ইয়াৰ প্ৰভাৱ কেনেকুৱা হয় এতিয়া সেইটোও বুজি লওঁ। লোণৰ কণাই মেঘত থকা বাষ্পক আকৰ্ষণ কৰে। ইয়াৰ লগতে আৰ্দ্ৰতাও আকৰ্ষিত হয়। এইবোৰ গোট খাই বিন্দুৰ ৰূপ লয়। যিমানেই চাপ বাঢ়ে সিমানেই এইবোৰ ডাঙৰ হয় আৰু চাপ অধিক হ’লে বৰষুণ হৈ পৰে।
বৰষুণৰ বাবে মেঘত কিমান আৰ্দ্ৰতা জৰুৰী?
ক্লাউড ছীডিঙৰ বাবে পৰ্যাপ্ত আৰ্দ্ৰতা থকা মেঘৰ প্ৰয়োজন, সেইবোৰ নথকালেকৈ ছীডিঙৰ পৰা বৰষুণ নহয়। আই.আই.টি. কানপুৰৰ বিজ্ঞানীসকলৰ মতে, ছীডিং তেতিয়াহে প্ৰভাৱশালী হয় যেতিয়া মেঘত কমেও ৫০% আৰ্দ্ৰতা থাকে আৰু সেইবোৰ মাটিৰ পৰা ৫০০ৰ পৰা ৬,০০০ মিটাৰ উচ্চতাত থাকে। দিল্লীৰ শেহতীয়া শুকান আৰু পাতল আকাশত প্ৰয়োজনীয় মেঘৰ অভাৱৰ বাবে বৰষুণ হোৱাত বিলম্ব হৈছিল।
