ধনকুবেৰ ইলন মাস্কে নতুন ৰাজনৈতিক দল গঠনৰ ঘোষণা কৰিছে। তেওঁৰ ‘আমেৰিকা পাৰ্টি’য়ে ২০২৬ চনৰ ‘মিড-টাৰ্ম ইলেকশ্যন’ত প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা কৰিব বুলি জনাইছে। আমেৰিকাৰ জনগণক ‘প্ৰকৃত স্বাধীনতা’ প্ৰদান কৰাটোৱেই এই নতুন দলৰ লক্ষ্য। কিন্তু আমেৰিকাৰ গণতন্ত্ৰত দ্বিদলীয় ব্যৱস্থা প্ৰচলিত, য’ত ৰিপাব্লিকান পাৰ্টি আৰু ডেম’ক্ৰেটিক পাৰ্টিৰ আধিপত্য আছে। এই দ্বিদলীয় ব্যৱস্থাৰ মাজত মাস্কে কেনেকৈ তৃতীয় দল গঠন কৰিলে? আমেৰিকাৰ শাসন ব্যৱস্থাত এই দলৰ বৈধতা কিমান? মাস্কে কেনেকৈ নিজৰ স্থান দখল কৰিব? বিশেষজ্ঞসকলে এই বিষয়ে বিভিন্ন মত প্ৰকাশ কৰিছে। অধিকাংশই মানি লৈছে যে মাস্কে কঠিন প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হ’বলগীয়া হৈছে। তেওঁৰ ‘আমেৰিকা পাৰ্টি’ৰ বাবে অন্ততঃ ছয়টা প্ৰত্যাহ্বানৰ সন্মুখীন হ’ব। এই যুঁজ মুঠেও সহজ নহ’ব। মাস্ক বিশ্বৰ অন্যতম ধনী ব্যক্তি। তেওঁৰ অৰ্থৰ জোৰে এই ক্ষেত্ৰত কিছু সুবিধা প্ৰদান কৰিব পাৰে। কিন্তু টেছলাৰ কৰ্ণধাৰে ধনৰ জোৰত আমেৰিকাৰ ৰাজনৈতিক ক্ষেত্ৰত শেষলৈকে টিকি থাকিব পাৰিব নে নাই, তাক লৈ বিশেষজ্ঞসকল সন্দিহান।
আমেৰিকাৰ দ্বিদলীয় ব্যৱস্থাত তৃতীয় দলৰ বাবে বহুতো প্ৰতিবন্ধকতা আছে। তৃতীয় দল সম্পূৰ্ণৰূপে অবৈধ নহয়, আৰু তেওঁলোকে নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দ্বিতাও কৰিব পাৰে। কিন্তু পথ মসৃণ নহয়। মাস্কে প্ৰাতিষ্ঠানিক বাধাৰ সন্মুখীন হ’বলগীয়া হ’ব। জৰ্জটাউন বিশ্ববিদ্যালয়ৰ ৰাজনৈতিক ইতিহাসৰ অধ্যাপক হান্স নোয়েলে কৈছে, “আমেৰিকাত বহুদলীয় বা তৃতীয় দলৰ বাবে কোনো সফল প্ৰতিষ্ঠান নাই। কিবা লাভ কৰিবলৈ হ’লে প্ৰত্যক্ষভাৱে জয়ী হ’ব লাগিব। এয়া অন্য গণতান্ত্ৰিক দেশৰ দৰে নহয়, য’ত আপুনি এটা সৰু দল আৰম্ভ কৰি ২০-৩০ শতাংশ ভোট পাই আইনসভাত কিছু আসন লাভ কৰিব পাৰে।” আমেৰিকাৰ ব্যৱস্থাত জয়ী দলেই সকলো লাভ কৰে। যদি মাস্কে বিভিন্ন প্ৰদেশৰ ফেডাৰেল প্ৰাৰ্থীক সমৰ্থন কৰিব বিচাৰে বা নিজে তৃতীয় ৰাষ্ট্ৰপতি প্ৰাৰ্থী তৈয়াৰ কৰিব বিচাৰে, তেন্তে বেলটত নাম উঠাবলৈ তেওঁক বিভিন্ন প্ৰয়োজনীয়তা পূৰণ কৰিব লাগিব। নতুন দলৰ নথিভুক্তকৰণৰ বাবে আমেৰিকাৰ প্ৰাদেশিক আৰু ফেডাৰেল নিৰ্বাচন কমিশনৰ একাধিক নিয়ম আছে। প্ৰদেশসমূহৰো নিজস্ব নিয়ম আছে। বেলটত নাম তুলিবলৈ ভোটাৰৰ পৰা বহুতো স্বাক্ষৰ (পিটিচন চিগনেচাৰ) সংগ্ৰহ কৰিব লাগিব। তথাপি, বিশেষজ্ঞসকলে মানি লৈছে যে, মাস্কৰ ভোটাৰৰ পৰা স্বাক্ষৰ সংগ্ৰহৰ সামৰ্থ্য আছে।
আমেৰিকাত ইতিপূৰ্বেও একাধিক বাৰ তৃতীয় দল গঠনৰ চেষ্টা কৰা হৈছিল। দ্বিদলীয় ব্যৱস্থাৰ বাহিৰত তৃতীয় দলৰ অস্তিত্ব পূৰ্বেও আছিল। কিন্তু ৰাষ্ট্ৰীয় স্তৰত তেওঁলোকৰ আবেদন সীমিত। শেষবাৰৰ বাবে তৃতীয় দলৰ প্ৰাৰ্থীয়ে ১৯৬৮ চনত ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা কৰিছিল। সেইবাৰ আমেৰিকান ইণ্ডিপেণ্ডেণ্ট পাৰ্টিৰ প্ৰাৰ্থী আছিল জৰ্জ ৱালেছ। ১৯৯২ চনত মাৰ্কিন ধনকুবেৰ ৰছ পেৰ’টে ১৯ শতাংশ ভোট লাভ কৰিছিল, কিন্তু কোনো ইলেক্টোৰেল কলেজ ভোট পোৱা নাছিল। ২০০০ চনত ৰেল্ফ নেডাৰে গ্ৰীণ পাৰ্টিৰ হৈ ৰাষ্ট্ৰপতি নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা কৰিছিল। তেওঁ ফ্ল’ৰিডাৰ ফলাফল জটিল কৰি তুলিছিল। সৰ্বোচ্চ ন্যায়ালয়ৰ হস্তক্ষেপৰ পিছত ৰিপাব্লিকান নেতা জৰ্জ বুশ জয়ী হৈছিল। কিন্তু নেডাৰেও কোনো ইলেক্টোৰেল ভোট লাভ কৰা নাছিল।
কৌশলগত সীমাবদ্ধতা
মাস্কে গ্ৰীক জেনেৰেল এপামিন’ণ্ডাছৰ স্পাৰ্টানৰ বিৰুদ্ধে কৌশলৰ সৈতে নিজৰ কৌশলৰ তুলনা কৰিছে। ইতিপূৰ্বে তেওঁ চিনেট আৰু হাউচ অৱ ৰিপ্ৰেজেণ্টেটিভৰ কিছু গুৰুত্বপূৰ্ণ প্ৰতিযোগিতাত মনোনিবেশ কৰি কংগ্ৰেছৰ গঠনক প্ৰভাৱিত কৰাৰ কথা ভাবিছিল। কিন্তু নিৰ্দিষ্ট লক্ষ্য স্থিৰ কৰাৰ কথা ঘোষণা কৰা নাই। বিশেষজ্ঞসকলৰ অধিকাংশই ধাৰণা কৰে যে মাস্কৰ প্ৰাৰ্থীসকল জয়ী হ’ব নোৱাৰে। তথাপি, তেওঁলোকে নিৰ্বাচনত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিব পাৰে, ভোটাৰক বিভ্ৰান্ত কৰিব পাৰে আৰু ৰিপাব্লিকানৰ ভোট কাটিব পাৰে। উত্তৰ কেৰ’লিনাৰ দৰে প্ৰদেশত মাস্কৰ প্ৰাৰ্থীসকলে পাৰ্থক্য গঢ়িব পৰা ভোট পাব পাৰে। মাস্কে ট্ৰাম্পৰ বিলৰ বিৰোধিতা কৰিছে। বিভিন্ন সমীক্ষাৰ মতে, সংখ্যাগৰিষ্ঠ আমেৰিকানেও এই বিলৰ বিৰোধী। এইখিনি ভোট মাস্কৰ পক্ষে যাব পাৰে।
একতাৰ অভাৱ
মাস্কৰ সমৰ্থকৰ মাজত ঐক্যৰ অভাৱ আছে বুলি মাৰ্কিন ৰাজনৈতিক বিশেষজ্ঞৰ এটা অংশৰ মত। তেওঁ নতুন দল গঠন কৰিছে। এই দলক আগুৱাই নিয়াৰ বাবে আৰু এটা প্ৰতিষ্ঠিত দল হিচাপে গঢ়ি তুলিবলৈ সমৰ্থকৰ মাজত যিমান একতাৰ প্ৰয়োজন, সেয়া মাস্কৰ বাবে কঠিন হ’ব। কাৰণ, বৰ্তমানৰ পৰিস্থিতিত আমেৰিকানসকল দ্বিধাবিভক্ত। তেওঁলোকৰ ৰিপাব্লিকান বা ডেম’ক্ৰেটৰ প্ৰতি ব্যক্তিগত দায়বদ্ধতা আছে। বহুতেই কোনো এটা দলৰ সমৰ্থক। আনহাতে, কিছুমানে এই ৰাজনৈতিক দলৰ কামত হতাশ। মাস্কৰ নিজৰ কোনো নিৰ্বাচনী ক্ষেত্ৰ নাই। ফলত তেওঁৰ দলৰ ৰাজনৈতিক ভিত্তি নাই। সেয়া গঢ়ি তোলাটো সহজ নহ’ব।
ৰাজনৈতিক ‘বন্ধু’
২০২৪ চনৰ নিৰ্বাচনত মাস্কে ৰিপাব্লিকান নেতা ট্ৰাম্পৰ হৈ ব্যাপক প্ৰচাৰ চলাইছিল। কিন্তু ‘বৃহৎ আৰু সুন্দৰ’ বিলক কেন্দ্ৰ কৰি ট্ৰাম্পৰ সৈতে তেওঁৰ বিবাদ প্ৰকাশ্য হৈ পৰিছে। বৰ্তমান ৰিপাব্লিকানৰ মাজত মাস্কৰ প্ৰভাৱ আৰু জনপ্ৰিয়তা প্ৰায় নাইয়েই। ৰিপাব্লিকানৰ বহুতেই মাস্কৰ ৰাজনৈতিক প্ৰচেষ্টাক ব্যৰ্থ কৰিবলৈ উঠি-পৰি লাগিছে। নতুন দল গঠন কৰিবলৈ হ’লে অভূতপূৰ্ব ভোটাৰ সমৰ্থনৰ প্ৰয়োজন। তেওঁক প্ৰচাৰত বিপুল শক্তিৰে জাপ দিব লাগিব। প্ৰাৰম্ভিক পৰাজয় মানি ল’ব লাগিব। পিছুৱাই গ’লে চলিব নোৱাৰে। এইয়া ধনেৰেও কিনিব নোৱাৰি। বিশেষজ্ঞসকলে জনাইছে, কংগ্ৰেছত অন্ততঃ এজন ৰিপাব্লিকান আছে, যাক মাস্কে এতিয়াও সমৰ্থন কৰি আছে—তেওঁ হৈছে টমাছ মেচি। ইয়াৰ উপৰিও দুটা অ-ৰিপাব্লিকান গোষ্ঠীও মাস্কৰ সৈতে কাম কৰিবলৈ আগ্ৰহী। তথাপি, ৰাজনৈতিক ‘বন্ধু’ সংগ্ৰহৰ কামত মাস্কে উপায় অৱলম্বন কৰিব লাগিব।
ধৈৰ্য্যৰ প্ৰয়োজন
ৰাজনৈতিক বিশেষজ্ঞসকলৰ এটা অংশৰ মতে, ‘আমেৰিকা পাৰ্টি’ক শক্তিশালী কৰিবলৈ মাস্কে ধৈৰ্য্য ধৰিব লাগিব। তেওঁ সেয়া কৰিব পাৰিব নে নাই, তাক লৈ বহুতেই সন্দেহ প্ৰকাশ কৰিছে। কাৰণ, স্পেচএক্সৰ স্বতাধিকাৰীজনৰ স্বভাৱৰ পৰিচয় ইতিপূৰ্বে একাধিকবাৰ পোৱা গৈছে। অধ্যাপক হান্সে কৈছে, “যি ব্যক্তি প্ৰচলিত নিয়মৰ বাহিৰত যাবলৈ ভাল পায়, যিয়ে কৰ্মীৰ বাবে উচ্চমানৰ লক্ষ্য স্থিৰ কৰে, ৰকেট আৰু গাড়ী নিৰ্মাণ কৰে, তেওঁ কি বেলটত নাম তুলিবলৈ ধৈৰ্য্য ধৰিব পাৰিব? যিবোৰ অসংখ্য প্ৰক্ৰিয়াৰ মাজেৰে যাব লাগিব, তাৰ সৈতে মোকাবিলা কৰিব পাৰিব? ধনেৰে ভোটাৰ কিনিব পাৰিব নে?”
