ৰাছিয়াৰ পৰা ভাৰতৰ খনিজ তেল আমদানিৰ প্ৰতি আমেৰিকা অসন্তুষ্ট। ৰাষ্ট্ৰপতি ড’নাল্ড ট্ৰাম্পে এই বিষয়ত হুংকাৰ দি কৈছে যে, ৰাছিয়াৰ পৰা তেল আৰু অস্ত্ৰ আমদানিৰ বাবে ভাৰতৰ ওপৰত ‘জৰিমনা’ আৰোপ কৰা হ’ব। তেওঁ ভাৰত আৰু ৰাছিয়াৰ অৰ্থনীতিক ‘মৃত’ বুলিও কটাক্ষ কৰিছে। কিন্তু ভাৰতে আমেৰিকাৰ পৰাও খনিজ তেল আমদানি কৰে। তেনে ক্ষেত্ৰত ৰাছিয়াৰ সৈতে বাণিজ্যৰ বাবে ট্ৰাম্পৰ এই ক্ষোভৰ কাৰণ কি? মূলতঃ, বিগত আৰ্থিক বৰ্ষত ভাৰত আৰু ৰাছিয়াৰ মুঠ বাণিজ্যৰ পৰিমাণ বৃদ্ধি পাই ৬.৮ হাজাৰ কোটি ডলাৰ (ভাৰতীয় মুদ্ৰাত প্ৰায় ৬ লাখ কোটি টকা) হৈছিল। ইয়াৰ ভিতৰত ভাৰতৰ পৰা ৰাছিয়ালৈ ৪৯০ কোটি ডলাৰৰ (৪২ হাজাৰ কোটি টকা) পণ্য ৰপ্তানি হৈছিল, আৰু ৰাছিয়াৰ পৰা ভাৰতে ৬.৩ হাজাৰ কোটি ডলাৰৰ (৫.৫ লাখ কোটি টকা) পণ্য আমদানি কৰিছিল।
ভাৰত দীৰ্ঘদিন ধৰি ৰাছিয়াৰ খনিজ তেলৰ অন্যতম ক্ৰেতা। পূৰ্বতে ৰাছিয়াৰ পৰা তুলনামূলকভাৱে কম পৰিমাণৰ তেল আমদানি কৰা হৈছিল। কিন্তু বৰ্তমান এই পৰিমাণ বৃদ্ধি পাইছে। তেল আমদানিকাৰী দেশ হিচাপে ভাৰত বিশ্বত তৃতীয় স্থানত আছে। বৰ্তমান ভাৰতৰ মুঠ তেল আমদানিৰ ৩৫ শতাংশ ৰাছিয়াৰ পৰা আহে, যিটো ভাৰতৰ বাবে সৰ্বাধিক। পূৰ্বতে ভাৰত খনিজ তেলৰ বাবে মূলতঃ ছৌদি আৰৱ, সংযুক্ত আৰৱ আমিৰশ্বাহীৰ দৰে পশ্চিম এছিয়াৰ দেশৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল আছিল। কেইবছৰমান আগতে ৰাছিয়াই ইউক্ৰেইন আক্ৰমণ কৰাৰ পিছত পূব ইউৰোপত যুদ্ধ আৰম্ভ হৈছিল। সেই সময়ত আমেৰিকাসহ পশ্চিমীয়া দেশসমূহে ৰাছিয়াৰ ওপৰত একাধিক নিষেধাজ্ঞা আৰোপ কৰিছিল। কিন্তু ভাৰতে পিছুৱাই অহা নাছিল। ৰাছিয়াই তেলৰ বিক্ৰী বৃদ্ধিৰ বাবে কম দামত আৰু অধিক পৰিমাণে তেল বিক্ৰী আৰম্ভ কৰিছিল। তেতিয়াৰ পৰাই ভাৰতে ৰাছিয়াৰ পৰা তেল আমদানি বৃদ্ধি কৰিলে। আৰু আমদানিৰ পৰিমাণ ১ শতাংশৰ পৰা ৩৫ শতাংশলৈ বৃদ্ধি পালে। ইয়াৰ ফলত নতুন দিল্লীৰ যথেষ্ট সঞ্চয় হৈছে। কিন্তু পশ্চিমীয়া বিশ্বই এই পদক্ষেপক ভাল দৃষ্টিৰে নাচায়।
কেৱল তেল নহয়, ভাৰতে ৰাছিয়াৰ পৰা প্ৰচুৰ পৰিমাণৰ অস্ত্ৰও ক্ৰয় কৰে, যিটো ট্ৰাম্পৰ মূৰৰ বিষৰ অন্যতম কাৰণ। ভাৰতৰ অস্ত্ৰৰ সৰ্ববৃহৎ যোগানকাৰী হৈছে ভ্লাদিমিৰ পুটিনৰ দেশ। বিগত কেইবছৰত এই আমদানি আৰু বৃদ্ধি পাইছে। ভাৰতে ৰাছিয়াৰ পৰা যুদ্ধবিমান, টেংক আৰু একাধিক শক্তিশালী ক্ষেপণাস্ত্ৰ আমদানি কৰিছে। অস্ত্ৰ আমদানিত ভাৰত বিশ্বৰ দ্বিতীয় স্থানত আছে। তথাপি সাম্প্ৰতিক সময়ত ৰাছিয়াৰ ওপৰত ভাৰতৰ নিৰ্ভৰশীলতা কিছু পৰিমাণে হ্ৰাস পাইছে। বৰং আমেৰিকা আৰু ইউৰোপীয় দেশৰ পৰা অস্ত্ৰ ক্ৰয়ৰ পৰিমাণ বৃদ্ধি পাইছে। বিগত পাঁচ বছৰত ৰাছিয়াৰ সৈতে অস্ত্ৰৰ ক্ষেত্ৰত নতুন দিল্লীৰ কোনো ডাঙৰ চুক্তি হোৱা নাই।
ভাৰতৰ সৈতে ৰাছিয়াৰ ঘনিষ্ঠতা নিঃসন্দেহে আমেৰিকাৰ বাবে এটা ডাঙৰ অস্বস্তিৰ কাৰণ হৈ পৰিছে। দক্ষিণ-পূব এছিয়াত আমেৰিকাৰ প্ৰধান প্ৰতিদ্বন্দ্বী হৈছে চীন। ৱাশ্বিংটনে ভাৰতৰ সৈতে ঘনিষ্ঠতা বৃদ্ধি কৰি চীনক দমন কৰাৰ কৌশল গ্ৰহণ কৰিছিল। কিন্তু সম্প্ৰতি ভাৰতৰ সৈতে ৰাছিয়াৰ ঘনিষ্ঠতা বৃদ্ধিৰ ফলত এই পৰিকল্পনা অথলে যোৱাৰ দৰে কথা। বিগত অক্টোবৰত ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী নৰেন্দ্ৰ মোদী ৰাছিয়ালৈ গৈছিল। চলিত বছৰৰ শেষত পুটিনৰ ভাৰতলৈ অহাৰ কথা। এই পৰিস্থিতিত আমেৰিকাই দক্ষিণ-পূব এছিয়াত বিকল্প হিচাপে পাকিস্তানৰ সৈতে ঘনিষ্ঠতা বৃদ্ধিৰ চেষ্টা চলাইছে। সম্প্ৰতি ট্ৰাম্পে পাকিস্তানৰ সৈতে এটা ডাঙৰ ইন্ধন চুক্তি স্বাক্ষৰ কৰিছে। কটাক্ষৰ সুৰত তেওঁ কৈছে, অদূৰ ভৱিষ্যতে পাকিস্তানে হয়তো ভাৰতক তেল বিক্ৰী কৰিব। যদিও এই বিষয়ে নতুন দিল্লীৰ বৰ্তমান চিন্তাৰ কাৰণ নাই, কাৰণ পাকিস্তানৰ খনিজ তেলৰ ভাণ্ডাৰ সম্পূৰ্ণৰূপে অন্য দেশৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল। ট্ৰাম্পে ভাৰতৰ পণ্যৰ ওপৰত ২৫ শতাংশ শুল্ক ঘোষণা কৰিছে আৰু অতিৰিক্ত ‘জৰিমনা’ৰ হুংকাৰ দিছে। জৰিমনাৰ পৰিমাণ স্পষ্ট কৰা নাই। এই পৰিস্থিতিত ভাৰতে নিজৰ অৱস্থান স্পষ্ট কৰি জনাইছে যে, জাতীয় স্বাৰ্থ সুৰক্ষিত কৰাৰ বাবে সকলো ধৰণৰ পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰা হ’ব।
