নেপালত ক্ষোভৰ জুই এতিয়াও নুমুৱা নাই। চৰকাৰে প্ৰতিবাদকাৰীৰ সন্মুখত আঁঠু লৈছে, কিন্তু জেন-জি পিছুৱাই যাবলৈ সাজু নহয়। প্ৰধানমন্ত্ৰী কে.পি. শৰ্মা অলিয়ে পদত্যাগ কৰিছে, উপ-প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ লগতে আন ১০ জন মন্ত্ৰীয়ে নিজৰ পদ ত্যাগ কৰিছে, ছ’চিয়েল মিডিয়াৰ নিষেধাজ্ঞা উঠাই লোৱা হৈছে, তথাপিও যুৱক-যুৱতীৰ ক্ষোভ শান্ত হোৱা নাই। নেপালৰ দৰেই বিশ্বৰ আন কিছু দেশতো এতিয়া একে ধৰণৰ পৰিস্থিতিৰ সৃষ্টি হৈছে। ইয়াৰ ভিতৰত শক্তিশালী দেশ ফ্ৰান্সৰ লগতে জাপান, থাইলেণ্ড, ইণ্ডোনেছিয়া, আৰু মধ্যপ্ৰাচ্য তথা আফ্ৰিকা মহাদেশৰ কেইবাখনো দেশ ৰাজনৈতিক অস্থিৰতাৰ দ্বন্দ্বত এনেদৰে আবদ্ধ হৈ পৰিছে যে তাৰ পৰা ওলাব পৰা নাই।
বিশেষ কথা এই যে, এই সকলো দেশৰ সমস্যা যদিও এক হ’ব পাৰে, তথাপিও কাৰণবোৰ বেলেগ বেলেগ। নেপালত দুৰ্নীতি আৰু ছ’চিয়েল মিডিয়াৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞাৰ বাবে জুই জ্বলিছে, আনহাতে ফ্ৰান্সত নিৰ্বাচনত বহুমত লাভ নকৰাৰ বাবে ৰাজনৈতিক অস্থিৰতাৰ সৃষ্টি হৈছে। ফ্ৰান্সত যোৱা তিনি বছৰত চাৰিবাৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী সলনি হৈছে। ৰাষ্ট্ৰপতি মেক্ৰোনৰ জনপ্ৰিয়তাও দিনক দিন হ্ৰাস পাইছে। জাপানৰো একে অৱস্থা, তাত শাসকীয় দল পৰাজিত হৈছে আৰু প্ৰধানমন্ত্ৰী শিগেৰু ইশ্বিবাই পদ ত্যাগ কৰিবলগীয়া হৈছে। থাইলেণ্ডত শিনাৱত্ৰা পৰিয়ালৰ বিৰুদ্ধে আদালতৰ সিদ্ধান্তৰ ফলত সমস্যাৰ সৃষ্টি হৈছে, আৰু ইণ্ডোনেছিয়াত অৰ্থনৈতিক সংস্কাৰৰ বাবে বঢ়োৱা কৰ জনতাৰ পক্ষে হজম হোৱা নাই। একে ধৰণৰ পৰিস্থিতি মালিৰ পৰা ছুডান আৰু লেবাননলৈকে বিয়পি পৰিছে।
নেপালৰ অৱস্থা কিয় বেয়া হৈছে?
নেপালৰ অৱস্থা আগৰ পৰাই বেয়া। কোটি কোটি টকাৰ ঋণ লৈ থকা এই দেশ দুৰ্নীতিৰ বাবে সদায় জনতাৰ টাৰ্গেটত থাকে। কিন্তু এইবাৰ প্ৰতিবাদৰ নেতৃত্বত আছে জেন-জি। তেওঁলোকৰ ক্ষোভ ছ’চিয়েল মিডিয়াৰ বাবে ফুটি উঠিছে। আচলতে আগষ্ট মাহত নেপাল চৰকাৰে ২৬টা ছ’চিয়েল মিডিয়া প্লেটফৰ্মৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞা জাৰি কৰিছিল। ইয়াৰ ভিতৰত হোৱাটছএপ, ফেচবুক, ইউটিউব আৰু এক্সৰ দৰে জনপ্ৰিয় প্লেটফৰ্মো আছিল। এই কাৰণত যুৱক-যুৱতীৰ ক্ষোভ ফাটি পৰিছিল আৰু সকলো নেপালৰ ৰাজপথলৈ ওলাই আহিছিল। প্ৰতিবাদ হিংসাত্মক হৈ পৰিছিল আৰু প্ৰায় দুই ডজন লোকৰ মৃত্যু হৈছিল। তাৰ পিছত পৰিস্থিতি আৰু নিয়ন্ত্ৰণৰ বাহিৰলৈ গৈছিল। চৰকাৰে ছ’চিয়েল মিডিয়াৰ নিষেধাজ্ঞা তুলি লৈছিল, কিন্তু প্ৰতিবাদকাৰীসকলে মানি নলৈছিল। এতিয়া তেওঁলোকে দুৰ্নীতি, নিবনুৱা সমস্যা আৰু স্বচ্ছতাৰ অভাৱৰ বিষয়ে উত্তৰ বিচাৰিছে। প্ৰধানমন্ত্ৰী কে.পি. শৰ্মা অলি আৰু কেইবাজনো মন্ত্ৰীয়ে পদত্যাগ কৰিছে, কিন্তু ৰাজনৈতিক অস্থিৰতা আৰু বিশৃংখলা শান্ত হোৱা নাই।
ফ্ৰান্সৰ ৰাজনীতি কিয় জটিল হৈ পৰিছে?
ইউৰোপৰ শক্তিশালী দেশৰ ভিতৰত অন্যতম ফ্ৰান্সো ৰাজনৈতিক অস্থিৰতাৰ চিকাৰ হৈছে। তাত যোৱা তিনি বছৰত চাৰিজন প্ৰধানমন্ত্ৰীয়ে পদত্যাগ কৰিছে। শেহতীয়াকৈ প্ৰধানমন্ত্ৰী ফ্ৰাংচৱা বায়ৰোৱে নিজৰ ন মাহৰ কাৰ্যকালতে পদ ত্যাগ কৰিছে। এনে হোৱাৰ কাৰণ হৈছে কোনো দলেই নিৰ্বাচনত বহুমত লাভ কৰা নাই। এই পৰিস্থিতিৰ আৰম্ভণি হৈছিল অৰ্থনৈতিক সংস্কাৰৰ বাবে বাজেট হ্ৰাসৰ পৰা। ইয়াৰ উপৰিও ফ্ৰান্স চৰকাৰে ৰাজহুৱা সেৱাত কৰ্তন, জাতীয় ছুটীৰ সংখ্যা হ্ৰাস কৰাৰ দৰে কেইবাটাও পদক্ষেপ গ্ৰহণ কৰিছিল, যাৰ ফলত জনতাৰ মাজত অসন্তোষৰ সৃষ্টি হৈছে। ইয়াৰ ফলস্বৰূপে ৰাষ্ট্ৰপতি মেক্ৰোনৰ জনপ্ৰিয়তা ১৫ শতাংশ হ্ৰাস পাইছে। এতিয়া তেওঁৰ সন্মুখত পুনৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী নিৰ্বাচনৰ কাম আছে। লগতে সংসদত বিৰোধী দলৰ পৰা অহা অনাস্থাৰ প্ৰস্তাৱৰো মোকাবিলা কৰিবলগীয়া হৈছে।
জাপানত কি হৈছে?
জাপানত এইবাৰৰ নিৰ্বাচনৰ পিছত ৰাজনৈতিক পৰিস্থিতি সম্পূৰ্ণৰূপে সলনি হৈ গৈছে। শাসকীয় লিবাৰেল ডেম’ক্ৰেটিক পাৰ্টিৰ ৰাজনৈতিক ভূমি এইবাৰ এনেদৰে খহি পৰিছে যে জাপান তাৰ পৰা ওলাব পৰা নাই। এই পৰিস্থিতিৰ কাৰণ হৈছে যোৱা ৭০ বছৰ ধৰি জাপানত প্ৰায় একেৰাহে এই দলৰ প্ৰভাৱ আছিল। এই পৰাজয় জাপানৰ ৰাজনীতিত এটা ডাঙৰ মোৰ বুলি গণ্য কৰা হৈছে। প্ৰধানমন্ত্ৰী শিগেৰু ইশ্বিবাই পদত্যাগ কৰিছে। এল.ডি.পি.ৰ এই পৰাজয়ৰ কাৰণ হিচাপে অৰ্থনৈতিক প্ৰত্যাহ্বান, চৰকাৰৰ বিফলতা আৰু মন্থৰ বিকাশৰ হাৰক দায়ী কৰা হৈছে। ইয়াৰ ফলত জনতাৰ মাজত অসন্তোষৰ সৃষ্টি হৈছে আৰু বিৰোধী দলৰ শক্তি বৃদ্ধি পাইছে। এতিয়া প্ৰাক্তন প্ৰতিৰক্ষা মন্ত্ৰী চানে তাকাইচি আৰু যুৱ নেতা শ্বিঞ্জিৰো কোইজুমিক এল.ডি.পি.ৰ ভৱিষ্যতৰ নেতা হিচাপে গণ্য কৰা হৈছে।
থাইলেণ্ডত বিতৰ্ক কিয় শান্ত হোৱা নাই?
থাইলেণ্ডত ন্যায়পালিকা আৰু ৰাজনৈতিক বংশবাদৰ মাজত সংঘাতৰ ফলত ৰাজনৈতিক অস্থিৰতাৰ সৃষ্টি হৈছে। তাত উচ্চতম ন্যায়ালয়ে প্ৰাক্তন প্ৰধানমন্ত্ৰী থাকচিনক দুৰ্নীতি আৰু ক্ষমতাৰ অপব্যৱহাৰৰ গোচৰত দোষী সাব্যস্ত কৰিছিল আৰু তেওঁৰ জীয়াৰী তথা বৰ্তমানৰ প্ৰধানমন্ত্ৰী পেটংটাৰ্ণ শিনাৱত্ৰাকো অযোগ্য ঘোষণা কৰিছিল। ইয়াৰ ফলত জনতাৰ মাজত ক্ষোভৰ সৃষ্টি হৈছে আৰু প্ৰতিবাদৰ সৃষ্টি হৈছে। থাইলেণ্ডৰ ইতিহাসৰ প্ৰতি লক্ষ্য কৰিলে দেখা যায় যে শিনাৱত্ৰা পৰিয়ালক লৈ ৰাজনীতিত সদায় টনা-টনি চলি আহিছে। বৰ্তমান চাৰ্ণৱিৰাকুলে দেশৰ ক্ষমতা সামৰি লৈছে, কিন্তু প্ৰতিবাদ এতিয়াও শান্ত হোৱা নাই। সংসদ দুভাগত বিভক্ত হৈ আছে আৰু বিৰোধী দলে সুযোগৰ সুবিধা ল’বলৈ চেষ্টা কৰি আছে।
ইণ্ডোনেছিয়াত কি হৈছে?
দক্ষিণ-পূব এছিয়াৰ সৰ্ববৃহৎ অৰ্থনীতিৰ দেশ ইণ্ডোনেছিয়াৰ ৰাষ্ট্ৰপতি প্ৰবোৱো চুবিয়ান্তো এটা ডাঙৰ পৰীক্ষাৰ মাজেৰে পাৰ হৈ আছে। শেহতীয়াকৈ তেওঁৰ চৰকাৰে অৰ্থনৈতিক সংস্কাৰৰ বাবে ভেট (মূল্য সংযোজন কৰ) ১১ শতাংশৰ পৰা বঢ়াই ১২ শতাংশ কৰিছিল। ইয়াৰ ফলত মুদ্ৰাস্ফীতি বাঢ়িছিল আৰু সাধাৰণ জনতা ক্ষোভত ফাটি পৰিছিল। শেহতীয়াকৈ ৰাজধানী জাকাৰ্তাত জনসাধাৰণে সংসদ ঘেৰাও কৰিছিল আৰু প্ৰতিবাদ হিংসাত্মক হৈ পৰিছিল। ইয়াক নিয়ন্ত্ৰণ কৰিবলৈ আৰক্ষীয়ে কন্দুৱা গেছৰ শ্বেল নিক্ষেপ কৰিছিল আৰু বল প্ৰয়োগ কৰিবলগীয়া হৈছিল। যদিও চুবিয়ান্তোৱে প্ৰতিবাদ কিছু পৰিমাণে নিয়ন্ত্ৰণ কৰিছে, তথাপিও চৰকাৰৰ বিৰুদ্ধে ক্ষোভ শান্ত হোৱা নাই। ইয়াৰ উপৰিও বিৰোধী দলে সংসদত অনাস্থাৰ প্ৰস্তাৱ আনিব বুলি ভাবুকি দিছে।
আন ৬খন দেশতো সংকট
মালি: তাত নাগৰিক প্ৰতিবাদ হিচাপে আৰম্ভ হোৱা আন্দোলন এতিয়াও চলি আছে। ২০২৫ চনৰ মে’ মাহৰ পৰা জনসাধাৰণে ৰাষ্ট্ৰপতিৰ কাৰ্যকালৰ সম্প্ৰসাৰণ আৰু ৰাজনৈতিক কাৰ্যকলাপৰ ওপৰত নিষেধাজ্ঞাৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিবাদ কৰি আছে। জনতাৰ দাবী হৈছে সামৰিক একনায়কত্বৰ অৱসান আৰু গণতান্ত্ৰিক সংস্কাৰ।
মঙ্গোলিয়া: প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ দুৰ্নীতিপূৰ্ণ আচৰণৰ বাবে এই দেশতো একেৰাহে প্ৰতিবাদ চলি আছে। শেহতীয়াকৈ প্ৰধানমন্ত্ৰী এৰ্ডেনে পদ ত্যাগ কৰিবলগীয়া হৈছে। প্ৰায় ৬০ হাজাৰ লোকে একেলগে তেওঁৰ পদত্যাগৰ দাবী জনাইছিল। তেওঁৰ পদত্যাগৰ পিছতো পৰিস্থিতি উন্নত হোৱা নাই।
আৰ্মেনিয়া: তাত জুন মাহত বিশৃংখলতা আৰম্ভ হৈছিল যেতিয়া বিৰোধী নেতাসকলক সন্ত্ৰাসবাদৰ সন্দেহত গ্ৰেপ্তাৰ কৰা হৈছিল। গীৰ্জাৰ ধৰ্মগুৰুসকলো গ্ৰেপ্তাৰ হৈছিল। ইয়াৰ ফলত পৰিস্থিতি উত্তেজনাপূৰ্ণ হৈ পৰিছে আৰু জনতাৰ মাজত অসন্তোষ বাঢ়িছে।
লেবানন: লেবাননত এই বছৰৰ ফেব্ৰুৱাৰীত এখন কাৰ্যকৰী চৰকাৰ গঠন হৈছে, কিন্তু যোৱা দুই বছৰৰ ৰাজনৈতিক সংকট আৰু অৰ্থনৈতিক দুৰৱস্থাৰ বাবে জনতাৰ মাজত অসন্তোষ বিয়পি আছে। তাত বিত্তীয় সংস্কাৰ আৰু আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় সংঘাতৰ বাবে প্ৰায়ে প্ৰতিবাদ হৈ থাকে।
ছুডান আৰু ডি.আৰ. কঙ্গো: তাত গৃহযুদ্ধ, হিংসাত্মক সংঘৰ্ষ, সন্ত্ৰাসবাদ, জাতিগত হিংসা আৰু অস্থিৰ শাসনৰ বাবে জনতাৰ মাজত অসন্তোষ বিয়পি আছে। গৃহযুদ্ধৰ বাবে লাখ লাখ লোক উদ্বাস্তু হৈছে। কঙ্গোত বিদ্ৰোহ আৰু শৰণাৰ্থী সংকটৰ বাবে চৰকাৰ সংকটত পৰিছে।
